Πηγή: Workersnews.gr
Ο 13ος και 14ος μισθός στο Δημόσιο δεν είναι πολυτέλεια
της Βιβής Πασχάλη*
Για άλλη μια φορά οι εργαζόμενοι στο Δημόσιο υποδέχονται τις γιορτές χωρίς «δώρα». Χωρίς τον 13ο και τον 14ο μισθό, που για χρόνια αποτελούσαν αναπόσπαστο μέρος του ετήσιου εισοδήματός τους και βασικό στήριγμα σε περιόδους αυξημένων εξόδων. Η απουσία τους έχει σχεδόν παγιωθεί, μετατρέποντας μια μνημονιακή περικοπή σε μόνιμο καθεστώς. Παρ’ όλα αυτά, το εργατικό κίνημα διατηρεί το αίτημα της επαναφοράς χωρίς όμως να κάνει και αυτά που απαιτούνται για την επιστροφή τους.
Η Ανάγκη για Ουσιαστικές Αυξήσεις στους Μισθούς
Η επαναφορά του 13ου και 14ου μισθού στο Δημόσιο δεν είναι παροχή ούτε προνόμιο. Είναι ζήτημα ισότητας απέναντι στους λειτουργούς αυτού του κράτους. Πρέπει ωστόσο να τονίσουμε ότι όσο αναγκαία κι αν είναι η επαναφορά των δώρων, από μόνη της δεν αρκεί να αντιμετωπίσει τα μειωμένα εισοδήματα των δημοσίων υπαλλήλων. Χωρίς ουσιαστικές αυξήσεις στους βασικούς μισθούς, το πρόβλημα των χαμηλών αποδοχών των δημοσίων υπαλλήλων θα παραμένει σε εκκρεμότητά.
Σήμερα, χιλιάδες εργαζόμενοι στο Δημόσιο υποχρεωτικής εκπαίδευσης που αμείβονται με τις κατώτερες αποδοχές, ζουν με περίπου 740 ευρώ καθαρά τον μήνα, για 12 μήνες τον χρόνο. Η οικονομική κατάσταση δεν είναι καλύτερη και για τις άλλες κατηγορίες εργαζομένων αφού για μεγάλο μέρος οι καθαρές αποδοχές τους βρίσκονται κάτω από τα 1000 ευρώ. Όμως το πρόβλημα δεν σταματά εδώ για τους δημοσίους υπαλλήλους αφού σε αυτούς δεν δίνονται τα δώρα Χριστουγέννων και Πάσχα καθώς και το επίδομα αδείας. Έτσι το ετήσιο καθαρό εισόδημα στους εργαζόμενους υποχρεωτικής εκπαίδευσης δεν ξεπερνά τις 8.870 ευρώ, δηλαδή περίπου δύο μισθούς λιγότεροι από τις ήδη χαμηλές αποδοχές ενός εργαζόμενου στον ιδιωτικό τομέα που αμείβεται με τον κατώτατο μισθό και λαμβάνει κανονικά τα δώρα και το επίδομα αδείας.
Θεσμοθετημένη Ανισότητα και Οικονομική Ασφυξία
Αυτή η διαφορά δεν είναι τεχνική ή λογιστική. Είναι μια θεσμοθετημένη ανισότητα. Με τον ίδιο ονομαστικό κατώτατο μισθό, ο εργαζόμενος στον ιδιωτικό τομέα αμείβεται στην πράξη ως 14μηνος, ενώ ο εργαζόμενος στο Δημόσιο παραμένει αυστηρά 12μηνος. Πρόκειται για μια συνειδητή πολιτική επιλογή, με στόχο να κρατήσει τους δημόσιους υπαλλήλους σε μόνιμο καθεστώς οικονομικής υποβάθμισης.
Η απουσία του 13ου και 14ου μισθού σημαίνει ότι δεν υπάρχει καμία οικονομική «ανάσα» μέσα στο έτος για τους εργαζόμενους στο δημόσιο. Κάθε μήνας είναι ίδιος και κάθε μήνας τελειώνει πριν καλυφθούν οι βασικές ανάγκες εξαιτίας των μισθολογικών περικοπών και των χαμηλών απολαβών Σε συνθήκες γενικευμένης ακρίβειας, με τα ενοίκια, την ενέργεια και τα τρόφιμα να αυξάνονται συνεχώς, οι χαμηλές αποδοχές οδηγούν τους ΔΥ σε μόνιμη οικονομική ασφυξία.
Οι Επιπτώσεις στην Υγεία, την Παιδεία και τη Λειτουργία του Κράτους
Οι συνέπειες αυτής της πολιτικής δεν περιορίζονται στο εισόδημα των εργαζομένων. Αποτυπώνονται καθαρά στη λειτουργία του Δημοσίου. Στην Υγεία και στην Εκπαίδευση, τα κενά προσωπικού γίνονται πλέον χρόνιο φαινόμενο. Θέσεις σε κρίσιμους τομείς όπως η υγεία δεν καλύπτονται, εργαζόμενοι παραιτούνται ή δεν αποδέχονται τοποθετήσεις σε περιοχές με υψηλός κόστος διαβίωσης, επειδή απλώς δεν μπορούν να ζήσουν με αυτούς τους μισθούς.
Το πρόβλημα γίνεται ακόμη πιο έντονο για εκπαιδευτικούς και υγειονομικούς που μετακινούνται σε όλη τη χώρα και ιδιαίτερα σε τουριστικές περιοχές. Εκεί, τα ενοίκια συχνά ξεπερνούν τα 500 ή 600 ευρώ, απορροφώντας σχεδόν ολόκληρο τον καθαρό μισθό. Με χαμηλές αποδοχές και χωρίς 13ο και 14ο μισθό, η παραμονή σε τέτοιες περιοχές μετατρέπεται σε οικονομικό αδιέξοδο. Το αποτέλεσμα είναι σχολεία και δομές υγείας να παρουσιάζουν σοβαρά λειτουργικά κενά.
Η Μισθολογική Απαξίωση ως εργαλείο υποβάθμισης του Δημοσίου
Παράλληλα, το Δημόσιο χάνει πολύτιμο ανθρώπινο δυναμικό. Επιστήμονες που θα μπορούσαν να στελεχώσουν κρίσιμες δημόσιες υπηρεσίες φεύγουν στο εξωτερικό (Brain Drain), αναζητώντας μισθούς και συνθήκες που επιτρέπουν μια αξιοπρεπή ζωή. Η διαρροή αυτή δεν είναι συγκυριακή· είναι άμεση συνέπεια της μισθολογικής απαξίωσης και της απουσίας προοπτικής.
Η διατήρηση των χαμηλών μισθών και η άρνηση επαναφοράς των δώρων δεν αποτελούν μια ουδέτερη στάση. Συνιστούν συνειδητή πολιτική επιλογή, που οδηγεί στη σταδιακή συρρίκνωση και υποβάθμιση του Δημοσίου, πρώτα στο ανθρώπινο δυναμικό και στη συνέχεια στις ίδιες τις παρεχόμενες υπηρεσίες.
Όταν το Δημόσιο εμφανίζεται αδύναμο να στελεχώσει βασικούς τομείς, η υποβάθμιση παρουσιάζεται ως «αντικειμενική αδυναμία». Στην πράξη, όμως, λειτουργεί ως προθάλαμος ιδιωτικοποίησης. Υπηρεσίες που δεν μπορούν να λειτουργήσουν επαρκώς παραδίδονται σταδιακά στην αγορά, μετατρέποντας κοινωνικά αγαθά, όπως η Υγεία και η Εκπαίδευση, σε πεδία ιδιωτικής κερδοφορίας.
Η μισθολογική απαξίωση, επομένως, δεν είναι απλώς κοινωνικά άδικη. Είναι στρατηγικό εργαλείο για την αναδιάρθρωση του κράτους εις βάρος του δημόσιου συμφέροντος. Η ουσιαστική αύξηση των μισθών και η επαναφορά του 13ου και 14ου μισθού είναι δίκαια αιτήματα και πρέπει τώρα να γίνουν δεκτά. Χωρίς αυτά, το Δημόσιο δεν μπορεί να σταθεί όρθιο.
Ο ρόλος των συνδικάτων είναι κρίσιμος, αλλά δυστυχώς σε αυτά η αδράνεια κυριαρχεί και σε μερικές περιπτώσεις η συνθηκολόγηση με την εργοδοσία. Σε κάθε περίπτωση, η αποκοπή τους από τη βάση των εργαζομένων είναι αυτή που τα οδηγεί αναπόφευκτα είτε σε κινητοποιήσεις “επετειακού” τύπου είτε από την άλλη πλευρά σε μια κενή αγωνιστική φρασεολογία. Όσο αυτή η απόσταση ανάμεσα στις ηγεσίες των συνδικάτων και τους εργαζόμενους παραμένει, οι μισθοί στο Δημόσιο θα βρίσκονται στο ναδίρ και η διεκδίκηση των δώρων θα παραμένει μετέωρη.
* Η Βιβή Πασχάλη είναι υγειονομικός μέλος του ΔΣ του Σωματείου Εργαζομένων Ευαγγελισμού